De Grote Watererfgoed expeditie door Friesland met Cees: blog 5 (the end)

Week 5:

Volgend op vier weken watererfgoed expeditie, draagt cultuurhistoricus Jurre het stokje over aan onze collega Cees Oussoren: planoloog en urban producer bij COUP.

Na weken van onderzoek achter het bureau: het bestuderen van oude kaarten, ( kadastergegevens), archief- en luchtfoto’s en cultuurhistorische rapporten, was het eindelijk tijd voor de laatste stap in de inventarisatie voor Wetterskip Fryslân. Cees ging nu zelf het veld in.

Wat hij tot dan toe alleen van schermen kende, zou hij nu in het echt zien. Een beetje alsof je alles leest over de kleur blauw, maar hem pas op een dag voor het eerst werkelijk ziet. Voor COUP betekende deze laatste ronde niet alleen het controleren van coördinaten of bouwdata, maar vooral het begrijpen van de plek zélf: hoe het water, het landschap en de mensen samen het verhaal van het Friese waterbeheer vertellen.

Met veel enthousiasme reisde hij naar Noord-West Friesland om de laatste étappe van de waterfgoed expeditie uit te voeren.

Dag 1. De mist in

In alle vroegte reed Cees weg uit het donkere Amsterdam, door mistig Flevoland richting Friesland. De zon liet zich voorzichtig zien toen hij bij Nijetrijne aankwam, waar de windmotor als eerste object op zijn lijst stond. Google stuurde hem een smal pad in en na een korte wandeling door nevelig grasland werd hij naar de krachtig, draaiende windmotor geleid. Dit was het eerste object dat ineens tastbaar voor hem stond.

Het weer was guur en het waaide onstuimig maar dat kon hem niet hinderen want zijn trouwe Aygo bracht hem die dag droog en veilig verder langs dijken, boezems en sluizen. Door een landschap dat tegelijk kalm en onmetelijk leek te zijn.

Dag 2. Hoogtepunten in het noorden

De tweede dag bracht hem naar het noorden, naar het gemaal Dongerdielen en de dijkcoupures van de Alddyk. Het gemaal was een hoogtepunt: een prachtig onderhouden gebouw uit 1931, dat nog steeds in werking is. Binnen hingen oude foto's van de openingsplechtigheid, met trotse gezichten van genodigden uit voorbije tijden.

Daar ontmoette hij Jan Nutma, medewerker Flora en Fauna bij Wetterskip Fryslân. Hij kwam toevallig langs, zag Cees binnenlopen en besloot spontaan gids te worden. Jan vertelde over zijn werk, over de geschiedenis van het gemaal en liet hem zelfs naar beneden afdalen om de werking van dichtbij te zien.

De rondleiding van Jan maakte het bezoek aan het gemaal heel bijzonder. De opdracht kreeg op die manier een persoonlijk gezicht voor Cees.

Dag 3. De indrukwekkende Timpel fan Ids

De laatste dag eindigde bij de indrukwekkende Timpel fan Ids. Dit monument heeft een zeer bijzonder ontwerp. Het heeft de bijnaam van ‘It Presintearblêd’ of ‘Het Dienblad’ en het is een landschapskunstwerk van Ids Willema. Het staat op de de Zeedijk bij Marrum en symboliseert volgens de kunstenaar een presenteerblad dat de Waddendijk optilt en presenteert. Dit bijzondere object is een eerbetoon aan de dijkbouwer, die generaties lang grond heeft opgeworpen om ‘mensen dier te beschermen tegen het water’.

 Operatie ‘Zoektocht uitwateringssluis Paesens-Moddergat’

Alles liep volgens plan. Het weer werkte mee, de objecten stonden waar ze moesten staan en Friesland liet zich zien van haar beste kant. Alleen het vinden van de uitwateringssluis bij Paesens-Moddergat bleek een uitdaging. Cees startte dan ook een kleine zoektocht op. De exacte locatie was bij niemand bekend, maar in het uitgestrekte natuurgebied, vol vogels, waterplanten en een blatende kuddeschapen, vond hij uiteindelijk een constructie die zomaar de gezochte sluis kon zijn.  Of het zo wás kon niemand hem bevestigen. Dat verdient nog enige navraag na het onderzoek.

‍Onze kennismaking met de warmte Friesland

Hiermee zijn we tot het einde gekomen van de watererfgoed expeditie voor al onze COUP’ers in opdracht van Wetterskip Frŷslan

Ook Cees kijkt met veel plezier terug op zijn inventarisatieronde.

Eigenlijk liep alles volgens plan: het weer was goed, de objecten stonden waar ze moesten staan en hij heeft enorm veel geleerd over Friesland, het waterschap en de verhalen van de omgang met water door de Friezen.

Wat hem vooral bijbleef, was de persoonlijke en betrokken manier waarop mensen in Friesland met elkaar omgaan. Friezen praten graag, zijn trots op hun geschiedenis en hebben een nuchtere kijk op de wereld. In een café vroeg hij of hij met zijn laptop mocht werken. Het antwoord:

'Je bent niet in Amsterdam, jongen — dat is hier nog geen probleem.’

Die opmerking vat eigenlijk het gevoel van zijn hele reis samen. Friezen zijn direct, vriendelijk en beantwoorden alles met een glimlach. Deze dagen in Friesland hebben ook hém laten zien dat erfgoed niet alleen te vinden is in stenen of archieven, maar juist in de ontmoeting tussen mens, landschap en geschiedenis